Ulgener
Av. Yağızalp Kırca
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 18.05.2021 tarihinde deniz taşımasında yüke gelen zararın tazmin edilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesi ile Yargıtay’ın ihtilafa düştüğü davada önemli olduğunu düşündüğümüz bir karar vermiştir.
Taraflar arasında görülen “itirazın iptali” davası sonucunda ilk derece mahkemesi tarafından verilen davanın kabulü kararı, 11. Yargıtay Hukuk Dairesi tarafından bozulmuş ancak ilk derece mahkemesi bozma kararına direnmiş ve dava Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 18.05.2021 tarihli kararı ile hükme bağlanmıştır.
Davacı sigorta şirketi, sigortaladığı 1504 koli yükünün davalı taşıyıcı tarafından alıcıya ulaştırılmak üzere New York Limanına ulaştırıldığını ve kamyonetlere yüklenerek teslim edildiğini belirtmiştir. Alıcı tarafından yapılan incelemede konteyner muhteva-sında ezilme ve ıslanma olduğunun bildirilmesi üzerine yapılan ekspertiz incelemesi sonucu hazırlanan raporda 138 koli emtianın, konteyner kapaklarının ve contanın zayıf olması sebebiyle konteynerler içine su girmesi suretiyle hasar gördüğü ve toplam hasar miktarının 4.475,13 USD olduğu tespit edilmiştir.
Davacı sigorta şirketinin başlattığı icra takibinin davalı şirket tarafından borca itiraz edilerek durdurulması üzerine “itirazın iptali” davası açılmıştır.
Davalı şirket, taşımanın FOB (Free on Board) türünde bir deniz aşırı satış olduğunu ve bu tür taşımalarda gönderenin/davacının hak ve yükümlülüklerinin emtianın gemiye yüklenmesiyle sona erdiğini, taşıma konusu emtianın konteynere yüklenmesi ve mühürlenmesi işleminin gönderen tarafından yapıldığını, müvekkiline mühürlü olarak teslim edilen konteynerin kapalı olduğunu, bu nedenle müvekkilinin kontrol etme imkânının bulunmadığını, ayrıca konişmentoda konteynerin gönderen tarafından yüklendiği ve mühürlendiği kaydının (FCL/FCL) bulunduğunu, konişmentoya derç edilen bu kaydın taşıyanın aleyhine karine teşkil etmesine engel olduğunu ileri sürerek davanın reddini savunmuştur.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında, taşıyan tarafından temin edilen konteyner-lerin geminin alonju olduğu, diğer bir ifade ile geminin devamı olduğu kabul edilmiştir. Bu sebeple konteynerlerde sefer başlamadan önce var olan elverişsizlikler, geminin yük taşımaya ve deniz yolculuğuna elverişsizliği kapsamında değerlendirilmiş ve taşıyanın özen yükümlülüğünü yerine getirmemesi nedeniyle sorumlu olacağı belirtilmiştir.
Buna göre, 6762 Sayılı TTK'nin 1019. maddesi gereğince başlangıçta elverişsizlikten doğan sorumluluğun söz konusu olduğu durumlarda, taşıyan yoksun kalınan kâr da dâhil olmak üzere bütün zararlardan genel hükümlere göre sorumlu olup, Kanun'un öngördüğü sınırlı sorumluluk hâllerinden yararlanması mümkün değildir. Bir başka deyişle 6102 sayılı Yeni TTK madde 1243/c’e göre taşıyanın sorumluluğunu sınırlandıran konişmento kayıtlarının geçersiz olacağına ilişkin emredici hüküm gereğince davalı tarafın konişmentoda bulunan kayda göre davanın reddi savunmasının kabulü söz konusu değildir.
Sonuç olarak, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu taşıyanın temin ettiği konteynerlerin geminin alonju olarak kabul ederek taşıyanın konteynerlerin deniz taşımasına elverişsiz olması sebebiyle yükte meydana gelen zarardan sorumlu olduğuna ve bu sorumluluğun konişmento kayıtlarına rağmen kaldırılamayacağına veya daraltılamayacağına hükmetmiş, ilk derece mahkemesinin verdiği davalı taşıyanın tazminat ödemesine ilişkin kararını onamıştır.